AI - Chìa khóa vàng để giải quyết bài toán năng lượng bền vững cho Việt Nam
Ngày 28/5/2024, Việt Nam chứng kiến một cột mốc lịch sử: Lần đầu tiên, tiêu thụ điện cả nước vượt mốc 1 tỷ kWh/ngày. Con số ấn tượng này không chỉ phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, mà còn đặt ra thách thức lớn cho ngành điện trong việc đảm bảo nguồn cung ổn định, hiệu quả và bền vững. Giữa bối cảnh ấy, trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một "vị cứu tinh", mở ra cánh cửa cho cuộc cách mạng năng lượng tại Việt Nam.
Thực tế, ngành điện Việt Nam đang phải đối mặt với không ít "trông gai": Nguồn cung điện thiếu hụt trước nhu cầu tăng vọt, sự phụ thuộc nặng nề vào năng lượng hóa thạch gây ô nhiễm môi trường, lưới điện quá tải và tổn thất điện năng lớn... Trong khi đó, việc tích hợp năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời vào hệ thống cũng đòi hỏi sự linh hoạt và thông minh hơn trong vận hành. Đó chính là lúc AI tỏa sáng.
Trên thế giới, AI đã và đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của ngành điện, từ sản xuất, truyền tải đến phân phối và tiêu thụ. Tại Trung Tây Hoa Kỳ, DeepMind - công ty con của Google - đã sử dụng học máy và mạng nơ-ron nhân tạo để dự báo công suất phát của điện gió với độ chính xác đến 99,6%, cho phép tối ưu hóa việc khai thác nguồn năng lượng sạch này. Nhờ đó, lượng khí thải carbon đã giảm đến 20%, đồng thời tiết kiệm được 60% chi phí so với phương pháp dự báo truyền thống.
Trong lĩnh vực truyền tải và phân phối điện, AI cũng đang tạo nên những kỳ tích. Tại Đức, dự án PrognoNetz với mạng lưới cảm biến gió thông minh đã giúp tối ưu hóa lưới điện theo thời gian thực, giảm tới 30% tổn thất điện năng và nâng cao độ tin cậy cung cấp điện. Hay tại Mỹ, việc áp dụng AI vào nhận diện và phân tích sự cố đường dây đã rút ngắn thời gian xử lý sự cố từ hàng giờ xuống còn vài phút, đảm bảo an toàn và ổn định cho hệ thống.
Vậy AI có thể "hô biến" ngành điện Việt Nam như thế nào? Hãy cùng khám phá những ứng dụng đầy hứa hẹn của "trợ thủ đắc lực" này:
Đầu tiên, AI đóng vai trò như một "nhà tiên tri" trong dự báo nhu cầu điện. Bằng cách "đọc vị" hàng terabyte dữ liệu về lịch sử tiêu thụ điện, thời tiết, sự kiện đặc biệt..., các thuật toán AI có thể dự đoán chính xác lượng điện cần cung ứng trong tương lai. Nhờ đó, các nhà máy điện có thể lên kế hoạch sản xuất hợp lý, tránh lãng phí hoặc thiếu hụt đáng tiếc.
Tiếp theo, AI còn là "bộ não" trong tối ưu hóa mạng lưới điện. Với khả năng phân tích và ra quyết định thần tốc, AI giúp điều phối hoạt động của các nhà máy, trạm biến áp và hệ thống truyền tải một cách hoàn hảo. Kết quả là một mạng lưới điện vận hành trơn tru, ổn định và hiệu quả cao nhất.
Không chỉ vậy, AI còn là "người hùng thầm lặng" trong việc bảo vệ an toàn lưới điện. Với "đôi mắt tinh tường" từ hàng ngàn cảm biến, AI có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, dự báo và ngăn chặn sự cố trước khi chúng kịp xảy ra. Nhờ đó, thời gian mất điện được rút ngắn đáng kể, đảm bảo nguồn điện liên tục cho mọi nhà.
Và đừng quên, AI còn là "cố vấn tài ba" cho mỗi chúng ta trong việc sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả. Thông qua phân tích dữ liệu tiêu thụ, AI có thể đưa ra các khuyến nghị "đo ni đóng giày" cho từng cá nhân và doanh nghiệp, giúp tiết kiệm đến 15% hóa đơn tiền điện hàng tháng. Một "món quà" không hề nhỏ cho cả túi tiền và môi trường!
Ở Việt Nam, EVN đang dồn lực cho cuộc cách mạng AI trong ngành điện. Không nằm ngoài xu thế chung, "ông lớn" ngành điện đang từng bước đưa công nghệ này vào hiện thực. Từ việc ứng dụng AI để giám sát, phát hiện sự cố lưới điện, đến hợp tác với EVNHCMC phát triển hệ thống dự báo điện mặt trời áp mái với độ chính xác trên 90%, EVN đang chứng minh quyết tâm đổi mới và bắt nhịp với thời đại 4.0.
Tuy nhiên, để đưa "giấc mơ AI" thành hiện thực, ngành điện Việt Nam cần một "cuộc cách mạng" thực sự từ chính sách, nguồn nhân lực đến hạ tầng công nghệ. Cần những bước đi táo bạo hơn trong đầu tư nghiên cứu, đào tạo chuyên gia, xây dựng cơ sở dữ liệu và hoàn thiện khung pháp lý. Đặc biệt, sự chung tay của các "ông lớn" như EVN với các trường đại học, viện nghiên cứu sẽ tạo nên sức mạnh cộng hưởng, thúc đẩy quá trình chuyển giao và ứng dụng AI vào thực tiễn.
Và trong hành trình ấy, mỗi người dân cũng đều có thể góp một "viên gạch" cho tương lai năng lượng số. Chỉ bằng những thay đổi nhỏ trong thói quen sử dụng điện, chúng ta có thể "đối thoại" với lưới điện thông minh, giúp tiết kiệm đến 15% tiền điện mỗi tháng. Đó chính là sức mạnh của AI, biến mỗi cá nhân trở thành một mắt xích tích cực trong hệ sinh thái năng lượng.
Cuộc hôn nhân giữa AI và ngành điện đang mở ra một chân trời mới cho năng lượng Việt Nam: Xanh hơn, thông minh hơn và dân chủ hơn. Chúng ta đang chứng kiến những bước chuyển mình mạnh mẽ của một ngành công nghiệp truyền thống, dưới sức mạnh của công nghệ và trí tuệ. Và trong tương lai không xa, giấc mơ về một Việt Nam năng lượng bền vững và thịnh vượng sẽ không còn xa vời. AI chính là chìa khóa để mở cánh cửa đó. Hãy cùng chung tay để biến giấc mơ ấy thành hiện thực, vì một tương lai xanh cho đất nước ta!
Theo Nguyen Tien Dung
